Wszyscy właściciele nieruchomości muszą ponosić „opłatę śmieciową” oraz mają obowiązek składania tzw. deklaracji śmieciowej. Możliwość obniżenia kosztów związanych z wywozem odpadów komunalnych jest dostępna w pewnych okolicznościach. Które grupy mają prawo do oczekiwania na redukcję opłat w 2024 roku i jakie są reguły? Przyjrzyjmy się temu bliżej.
Przede wszystkim, przypomnijmy, że każdy właściciel nieruchomości, na której pojawiają się odpady komunalne, jest zobligowany do uiszczania opłaty za ich wywóz. Właściciel nieruchomości, współwłaściciel, użytkownik wieczysty oraz jednostki organizacyjne lub osoby korzystające z nieruchomości w ramach zarządu lub użytkowania są zobowiązane do wypełnienia deklaracji śmieciowej. Dokument ten powinien zostać złożony w ciągu 14 dni od momentu zamieszkania na danej nieruchomości lub od momentu generowania odpadów komunalnych (jeśli nieruchomość nie jest zamieszkana). Opłaty za wywóz odpadów są regulowane przez Ustawę z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Nie istnieje globalna taryfa za wywóz śmieci – stawki opłat ustalane są przez urzędy miasta i urzędy gmin. Wysokość opłat jest ujawniana użytkownikowi po przesłaniu deklaracji. W przypadku nieruchomości zamieszkanych, koszt jest zazwyczaj wynikiem mnożenia stawki ustalonej przez radę gminy przez wskaźnik określony przez gminę. Często chodzi tu o liczbę mieszkańców danej nieruchomości, ilość zużytej wody lub powierzchnię lokalu.
Zgodnie z Ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele jednorodzinnych budynków mieszkalnych korzystających z kompostowników przydomowych mają prawo do obniżenia opłat. Zgodnie z art. 6k ust. 4a ustawy: „Rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym (…)”. Pamiętajmy jednak, że obniżka opłat związana z tym kryterium jest obligatoryjna, ale poziom obniżki zależy od decyzji rady gminy.
Kolejny warunek obniżki opłaty za śmieci jest powiązany z dochodem i nie jest obligatoryjny, a jego implementacja zależy od decyzji i możliwości finansowych gminy. Ten warunek pochodzi również z ustawy i dotyczy możliwości „zwolnienia w całości lub w części” z opłaty za wywóz odpadów komunalnych właścicieli nieruchomości, których „dochód nie przekracza kwoty uprawniającej do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej”. Wprowadzenie programu osłonowego jest decydowane poprzez uchwałę rady gminy.
Ostatnia kategoria właścicieli nieruchomości, którzy mogą liczyć na obniżkę opłaty za śmieci, to rodziny wielodzietne. Decyzja o objęciu tej grupy programem osłonowym, podobnie jak w przypadku kryterium dochodowego, leży wyłącznie w gestii rady gminy lub urzędu miasta. Wiele gmin wprowadza redukcje opłat za odpady dla rodzin posiadających Kartę Dużej Rodziny. Zazwyczaj ma to formę częściowego zwolnienia z opłaty. W niektórych miastach i gminach stosowane jest rozwiązanie w formie zasiłku celowego, który pokrywa część opłaty. Taką strategię przyjęto na przykład w Warszawie.